Veranderende rituelen bij uitvaarten met resomeren en cryomeren
Resomeren en cryomeren zijn duurzamere opties dan de uitvaarttradities die we op dit moment hebben. Maar een echt duurzame uitvaart, dat mag nog niet. Het is wel mogelijk om een zo duurzaam mogelijke begrafenis te realiseren. Welke opties zijn er en in hoeverre zijn resomeren en cryomeren haalbare kaarten in Nederland?
Tips voor een duurzame uitvaart
Een uitvaart duurzamer maken kan op dit moment al. Je kiest voor een duurzame grafkist of andere optie binnen de legale mogelijkheden en zorgt ervoor dat de kleding die de overledene draagt in de kist eenvoudig afbreekbaar is. Denk hierbij aan linnen, katoen wol of zijde. Het rouwboeket is ook een van de dingen waar je op kunt letten als je aan duurzaam denkt.
Nog een manier om het net wat duurzamer te maken, is het kiezen voor een tweedehands grafsteen. Iets dat steeds populairder wordt en terecht.
Iets waar je ook veel kunt doen is het vervoer. Het vervoer is namelijk het meest belastend voor het milieu. Kies daarom voor een begraafplaats waarbij mensen zo min mogelijk hoeven te reizen. Daarnaast zijn er voor een rouwstoet alternatieven. Denk hierbij aan te voet, met een elektrische rouwwagen of zelfs te paard of per bakfiets. Begraven en cremeren zijn beide ook belastend voor het milieu. Er komen echter nieuwe mogelijkheden aan naast de reeds bestaande mogelijkheden die je nu krijgt. Resomeren en cryomeren worden in dit opzicht bijzonder vaak genoemd.
Wat mag wel?
- Begraven
- Cremeren
- Zeemansgraf
- Afstaan aan de wetenschap
Hier moet wel aan toegevoegd worden dat het Zeemansgraf binnen Nederland niet is toegestaan. Wel zijn er mogelijkheden om uit te wijken naar bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk. Hier zijn er op vier plaatsen aan de kust mogelijkheden voor een Zeemansgraf. Het verzoek voor een zeemansgraf komt in het Verenigd Koninkrijk 25 tot 30 keer voor op jaarbasis en er worden strenge eisen aan gesteld. De kosten voor een zeemansgraf liggen rond de £ 2700,-.
Andere plaatsen waar dit toegestaan wordt zijn Portugal, Zuid-Afrika en in een aantal Amerikaanse staten die aan de zee grenzen. Wanneer je als Nederlander een dergelijke begrafenis wenst, houd dan rekening met het vervoer naar het buitenland en de bijbehorende formaliteiten. Naast het “echte” zeemansgraf kan er ook gekozen worden voor een normale crematie, waarna de as in een urn in zeildoek een zeemansgraf krijgt aan de Nederlandse kust.
Welke nieuwe mogelijkheden komen eraan?
In Nederland moet er in 2020 meer duidelijkheid komen over de Wet Lijkbezorging en mogelijke aanpassingen aan die wet. De politiek lijkt echter positief beïnvloed te zijn door het idee van resomeren of zelfs cryomeren.
Wat is er gaande in het kort:
- April 2017 – Resomeren mogelijk in 2019?
- Juni 2018 – Tweede Kamer voor uitbreiding wet lijkbezorging
- November 2018 – uitspraken als: niet meer 30 dagen wachten op de as, maar meteen meenemen
- Januari 2019 – Nieuwe regels in de maak voor 2020
Maar wat zou er dan precies aangepast worden aan de Wet Lijkbezorging? Er wordt gesproken over het aanpassen van de naam van de wet zelf. Het woord lijk is onnodig kwetsend. Als dit aangepast wordt, zal dat ook gedaan worden in bijvoorbeeld de overlijdensakte. In plaats van lijk kan er gesproken worden van stoffelijk overschot of lichaam. De laatste aanpassingen die in de Wet Lijkbezorging doorgevoerd zijn, stammen uit 1991 en daarmee is het hoog tijd dat de wet herzien wordt.
De nieuwe voorstellen voor een moderne uitvaartwet zijn de volgende;
- vermengen as partners mogelijk maken;
- In uitzonderlijke gevallen begraven of cremeren samen mogelijk maken. Bijvoorbeeld bij een doodgeboren tweeling, in kraambed overleden moeder en kind;
- Uitvaarttermijn verlengen van 6 naar 8 dagen;
- Nieuwe uitvaartmogelijkheden toestaan zoals resomeren en cryomeren;
- Natuurbegraven opnemen in de wet.
Er wordt al enige tijd gespeculeerd over minder milieubelastende manieren binnen de uitvaartbranche dan begraven en cremeren. Hoewel dat al wel voor een aantal nieuwe woorden heeft gezorgd binnen de Nederlandse taal, heeft dat nog niet geleid tot nieuwe mogelijkheden voor een duurzamere manier van lijkbezorging.
Wat is resomeren?
Een van de landen waar resomeren nog in de koelkast staat, is het Verenigd Koninkrijk. Het verzoek is ingediend en positief ontvangen. De waterzuiveringsbedrijven zetten echter vraagtekens bij het verwerken van de vloeistof die vrijkomt bij dit proces. Er wordt zelfs gesteld dat ze vraagtekens zetten bij het verwerken van vloeibare mensenresten. Nu klinkt dat bijzonder macaber, maar dat is onzin. Wie zijn huiswerk over resomeren doet, zal er snel achter komen dat bij het proces een steriele vloeistof vrijkomt die vrij is van iedere vorm van DNA. Daarnaast is het wellicht hypocriet te noemen dat ze in het Verenigd Koninkrijk wel faciliteiten hebben voor een zeemansgraf, maar niet open staan voor nieuwe mogelijkheden omdat er “menselijke resten” in het water zouden kunnen zitten.
Meer informatie in het NOS-filmpje:
Resomeren is ondertussen gereguleerd in meerdere staten in Amerika, en er zijn nog veel meer staten die het proces in overweging nemen of bezig zijn om de wet aan te passen. In Amerika wordt het resomeren ook wel omgeschreven als een groene crematie of een water crematie.
Wordt resomeren legaal in Nederland?
Daarvoor moeten we wachten tot 2020, tot de aanpassingen gedaan zullen worden in de Wet Lijkbezorging. Voor veel mensen die een duurzamere of groene uitvaart wensen zou dit een bijzonder goede optie zijn. Ook voor mensen die angst hebben voor vuur of het begraven kan dit een goede optie zijn. Een ding is zeker: resomeren ís minder belastend voor het milieu dan de huidige opties die er zijn binnen de Wet Lijkbezorging.
Hoe de kosten zich gaan verhouden tot de kosten van een gemiddelde begrafenis is op dit moment nog niet duidelijk.
Hoewel er gedacht kan worden dat begraven een minder groene oplossing is dan cremeren, is dit onduidelijk. Er komen verschillende resultaten uit verschillende onderzoeken. Een van de redenen waarom er echter massaal gekozen wordt voor cremeren, is omdat dit een goedkopere optie is, maar daarnaast is er ook geen onderhoud van een graf noodzakelijk.
| Voorbereiding | Uitvoering | Verwerking/Vertering |
| Opbaren | Begraven | Decompositie ondergronds |
| Ceremonie | Crematie | Rookgas en as verstrooiing |
| Bloemen | Resomeren | Afvalwater en poederverstrooiing |
Cryomeren
Een andere mogelijkheid waar ook voluit over gespeculeerd wordt, is cryomeren. Deze term bestaat sinds 2005 en is een mooie benaming voor vriesdrogen. Hoewel er wereldwijd veel aandacht is voor cryomeren (en er ook al machines gemaakt worden waarin dit mogelijk is) wordt er op dit moment nog nergens ter wereld actief gebruik gemaakt van dit proces. Het proces wordt ook wel promessie genoemd. Grondlegger van Promessa en het idee van promessie is de Zweedse biologe Susanne Wiigh-Masak. Zij is al sinds 1997 bezig om dit proces zogezegd van de grond te krijgen. Hoewel ze in veel landen mensen tegenkomt die het idee geweldig vinden, is het nog nergens gelegaliseerd en is er veel kritiek op het proces.
Duurzaam na je dood
De huidige opties die er zijn na je overlijden zijn beperkt en feitelijk gezien ouderwet. Woorden als resomeren, cryomeren en zelfs composteren zijn helemaal van deze tijd. De huidige Wet Lijkbezorging is uit de tijd geraakt en is nodig aan vervanging toe. Met een groeiende en vergrijzende maatschappij en groeiende interesse in alternatieve mogelijkheden is het nu nog een kwestie van wachten op de wet alvorens een groene uitvaart de norm kan worden.
Uitvaartverzekeringen moeten zich klaarmaken
Uitvaartverzekeringen wachten in spanning op 2020 waar aanpassingen gedaan worden aan de wetgeving. Nieuwe opties en nieuwe mogelijkheden eisen dynamiek bij de uitvaartverzekeraar. Heb je nog geen uitvaartverzekering, dan is dit zeker iets om mee te nemen bij het vergelijken van uitvaartverzekeringen.